آرماتور و نحوه اجرا آن

آرماتور و نحوه اجرا آن

به المان فولادی که از کارخانه تهیه میشود را میلگرد گویند.

به خم کردن میلگرد ها و تهیه اشکال مختلف آرماتو گویند.

طول گیرایی : به طولی که آرماتور در بتن گیر میکند و باعث میشود میلگرد جابه جا نشود و لغزشی نداشته باشد طول گیرایی گویند.

در ابتدا مسئله مهمی که باید بدانیم تفاوت میلگرد و آرماتور است.

آرماتور به معنای میلگرد مسلح بوده به این مفهوم که زمانی که میلگرد را در قطعات بتنی استفاده نکرده ایم و خم و برش ها را بر روی آن انجام نداده ایم و با استفاده از سیم آرماتوربندی در المان های سازه ای از آن ها استفاده نکرده ایم و اصطلاحا آن را نبسته ایم میلگرد می گوییم   و در غیر این صورت به آن آرماتور گویند.

جهت اطلاع از قیمت میلگرد می توانید به لینک مربوطه در سایت تیک آهن مراجعه نمایید.

آرماتور ها میتوانند حالت ها و اشکال مختلفی داشته باشند از نظر ظاهر آرماتور هایی که به صورت مستقیم هستند را آرماتور طولی گویند ولی یکسری از آرماتور ها اشکال خاصی دارند مانند : خاموت ( دورگیر ، دورپیچ  و تنگ) ، ممان منفی ، ادکا ، رکابی ، سنجاقی ، راستا (سیتکا) و خرک که در زیر باشکل این آرماتور ها آشنا میشویم و مهم ترین آنها را بررسی میکنیم که به چه صورت ساخته و اجرا میشوند.

انواع حالت های مرسوم آرماتور:

ادکا :

به زبان روسی به معنا گردن مرغابی است و در صنعت ساختمان به آن ( اتکا – اودکا – اوتکا ) نیز گویند و همه آنها یک نوع آرماتور هستند.

یکی از وظایف ادکا در اتصال تیرچه به تیر است و به علت ضعیف بودن نقطه اتصال تیر به تیرچه وظیفه مستحکم سازی این نقطه را نیز دارد.

 

انواع ادکا :

  

 

رکابی:

برای ایجاد فاصله نگهدار بین دو سفره آرماتور یا به عنوان نوعی خاموت ترکیبی  در ستون ها و دیوار های برشی استفاده میشود.

 

خاموت ( تنگ ، دورگیر و دورپیچ):

این مدل آرماتور دارای سه شکل و سه اصطلاح است که تمام اشکال نزدیک به یکدیگر هستند با کمی اختلاف در ادامه این تفاوت ها را بررسی میکنیم:

 

دورپیچ :

به المان فولادی که به صورت پیوسته به شکل یک مارپیچ استوانه ای  دور یک سری آرماتور طولی بپیچد گویند.

تنگ:

حلقه ای از میلگرد یا سیم به شکل دایره ، مستطیل و یا چند وجهی بدون کنج های متمایل به سمت داخل که آرماتور های طولی را در بر میگیرد.

این تعریف شامل یک میلگرد یا سیم که به طور پیوسته به شکل دایره ، مستطیل یا چند ضلعی به دور آرماتور طولی میپیچد نیز میشود.

عبارت تنگ معمولا برای المانهای فشاری و ستون ها مورد استفاده قرار میگیرد و نقش آن محصور کنندگی است.

دورگیر :

تنگ بسته یا تنگ دور پیچ به طور پیوسته ، که از یک یا چند میلگرد ساخته شده وهر کدام در دوانتها قلاب های لرزه ای دارند.

خاموت :

آرماتور های عرضی که برای مقاومت در برابر نیروهای برشی و پیچشی در عضو به کار میروند.

خاموت ها معمولا از میلگرد های آجدار ، سیم های آجدار و یا جوش شده با شکل مستطیل یا رکابی به صورت U  یا L ساخته میشوند.

جایگذاری آن ها ممکن است در جهت عمود یا با زاویه نسبت به آرماتور طولی باشد.

اصطلاح خاموت معمولا برای آرماتور عرضی در تیرها و دال ها به کار میرود.

وظایف خاموت در بدنه ساختمان جلوگیری از بیرون زدگی آرماتور های طولی در اثر کمانش و تحمل نیروی برشی و افزایش شکل پذیری و جلوگیری از گسترش ترک ها است .

در تصویر بالا خاموت ساده برای المان های سازه ای به دلیل عدم توان بالا در از همپاشیدگی المان های بتنی ممنوع است

اما در خاموت مهندسی که دارای خم 135 درجه ای و یا به اصطلاح دارای قلاب لرزه ای  است بسیار کارایی بالایی در المان های سازه ای دارد.

عبارت خاموت معمولا برای تیر ها و دالها  مورد استفاده قرار میگیرد و وظیفه تحمل برش وپیچش را دارد .

جهت اطلاع از قیمت خاموت می توانید به لینک مربوطه در سایت تیک آهن مراجعه نمایید

خرک :

فنداسیون دارای دو نوع آرماتور است که به آن آرماتور فوقانی و آرماتور تحتانی گوین که برای نگداشتن آرماتور های فوقانی بر روی تحتانی باید با فاصله 1.5 متر از یکدیگراز آرماتور های خرک استفاده میکنند.

میلگرد عرضی :

این نوع میلگرد در فواصل بین گلدونی ها اجرا میشوند و در محل تقاطع فنداسیون های نواری یا محل ستون ها نیازی به میلگردعرضی نداریم زیرا میلگرد های طولی از روی یکدیگر عبور میکنند.

 

میلگرد طولی :

به میلگرد های اصلی سازه که طول آرماتور را تشکیل میدهند گویند و بدنه آرماتور به حساب می آیند.

اسپیسر:

به قطعات پلاستیکی کوچکی گویند که زیر آرماتور های برای ایجاد فاصله از زمین استفاده میشود که بعد از بتن ریزی و اجرا ساختمان میلگرد ها در معرض رطوبت خاک و زمین قرار نگیرند و باعث ایجاد خوردگی و زنگ زدگی آرماتور نشود.

میلگردهای انتظار:

معمولاً به شکل L یا یک میلگرد مستقیم با خم‌شدگیِ نود درجه‌ای در یک انتها هستند.

 

میلگردهای گوشه‌ای:

معمولاً به شکل L هستند و طول هر ضلع آن‌ها یکسان است.

 

خمش‌های آفست:

معمولاً شکل آن‌ها از یک Z ساده تا شکل‌هایی با زوایای پیچیده متغیر است و در پله‌ها استفاده می‌شوند.

 

میلگردهای به شکل سنجاق مو:

این میلگردها به شکل U هستند و عموما برای پیوستن دو سفره‌ی میلگرد، به منظور ایجاد مقاومت جانبی استفاده می‌شود.

میلگردهای به شکل عصایی:

همان‌طور که از نام آن‌ها مشخص است، این میلگردها به شکل عصا هستند و برای اتصال دو یا چند سفره‌ی میلگرد موازی استفاده می‌شوند.

 

 

آرماتور در چه سازه هایی استفاده میشود؟

بتن مسلح بیش از یک قرن است که در ساخت و ساز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

سازه‌های بتنی انواع مختلفی دارند که چند نمونه از آن‌ها پل‌، سد، ساختمان، قطار و … هستند.

در سال های اخیر از آرماتور در اکثر ساختمان ها و ویلاها وشرکت های شخصی تا برج ها و ساختمان های عظیم استفاده شده و از قوانین خاص خود در امر اجرا پیروی میکند .

 

تعاریف بتن

همانند بسیاری از ترکیبات کاربردی موجود در صنعت، بتن نیز با استفاده از چند ماده اولیه ساخته می‌شود.آب و سیمان مواد اولیه‌ای هستند که برای ساخت بتن از آن‌ها استفاده می‌شود. پس از اینکه این مواد سفت شدند، ماده اصلی یا بتن تولید می‌شود. بتن خواص مثبت و منفی زیادی دارد. برای مثال مقاومت بتن در برابر تنش و نیروی فشار قوی بسیار بالا بوده ولی در برابر تنش کششی عملکر مثبتی ندارد. با فرو بردن میلگردهای بتن آرمه (میلگردهای مسلح کننده ای که تغییر شکل سطحی یافته اند) به درون بتن، مقاومت در برابر تنش کششی بتن افزایش یافته و دیگر شاهد ایجاد ترک در منطقه کششی نخواهیم بود.

برای انتقال نیروهای کششی و برشی نیاز به استفاده از فولاد در داخل سازه های بتنی می باشد. این کار برای تقویت و مسلح کردن بتن انجام می شود. برای ایجاد قطعه و یا سازه ای مستحکم، مقاومت فشاری بتن و مقاومت کششی و برشی فولاد هر دو مورد نیاز است. از این رو بتن و فولاد هر دو با هم به کار برده می شوند. این افزایش استحکام سازه توسط ایجاد اتصال بین این محصول و بتن امکان پذیر می باشد.

با تقویت بتن شکست از حالت تُرد (که هیچ هشداری پیش از شکست به شما نمیدهد)

به حالت انعطاف پذیر تبدیل میشود که میتوان پیش از ، از دست رفتن کامل استحکام بتن و شکست آن ترک ها را مشاهده کنید .

مشاهده ترک ها به شما این فرصت را میدهد که یک فاجعه را شناسایی کنید و امید است که پیش از رخ دادن اتفاق ناخوشایند از آن جلوگیری کنید.

میلگرد در اکثر مواقع تقویت کننده بسیار عالی است ،این مقطع نسبتا ارزان است و به خوبی آزمایش شده و مورد استفاده قرار گرفته است اما دارای چند عیب است ، یکی از اصلی ترین معایب این ماده واکنش پذیر بودن آن است.

 

 

مراحل آرماتوربندی

آرماتور بندی دارای مراحل مختلفی است که در ادامه به صورت کامل در مورد این مراحل توضیح می‌دهیم:

طراحی پروژه :

 

در جریان ساخت سازه‌ی بتنی، یک مهندس و یک معمار، معمولاً کارهای مربوط به طراحی فنی و تهیه‌ی اطلاعات مربوط به اندازه‌ها، چگونگی پیکربندی، و قرارگیری میلگرد در بستر بتنی را انجام می‎‌دهند. برنامه‌ریزی واقعی برای ساخت‌و‌ساز و قراردادن آن‌ها در برنامه‌ی کاری، اولین وظیفه‌ی شما به عنوان یک پیمانکار است.

 

خریداری میلگرد:

برای پروژه‌های ساده، مانند فونداسیون ساختمان‌های معمولی، می‌توانید میلگردهای مورد نیاز را از مراکز تأمین مواد ساختمانی خریداری کنید. برای پروژه‌های پیچیده‌تر به میلگردهایی با اشکال خاصی نیاز دارید.

یکی از مراجع اصلی قیمت گذاری میلگرد سایت تیک آهن است که شما میتوانید پایین ترین قیمت و بالاترین کیفیت را از طریق مراجعه به سایت ما راحتترین خرید آهن آلات را تجربه کنید.

نقشه کشی و طراحی:

 اگر میلگرد موردنیاز خود را از سازنده می‌خرید، تأمین‌کننده معمولاً نقشه‌های مهندس پروژه یا معمار را بررسی می‌کند و  به شما می‌گوید که برای هر قسمت از پروژه به چه میلگردی نیاز خواهید داشت. برای پروژه‌های ساده‌تر، در نقشه‌های ساختمانی باید فاصله‌های مورد نیاز و اندازه‌ی میله‌ها مشخص شده ‌باشد.

 

انتخاب روش متناسب با نوع سازه:

بیشتر مواقع، میلگردها با سیم‌های فولادی آنیل‌شده (سیم‌مفتول آرماتوربندی) بسته می‌شوند که یا به صورت کلاف فله‌ای خریداری می‌شوند یا به صورت سیم‌هایی که هر دو انتهای آن‌ها به شکل حلقه درآمده است. استفاده از سیم مفتول‌های نوع دوم برای تازه‌کارها آسان‌تر است، اما تا حدودی گران‌تر نیز هست. سیم ‌مفتول‌های نوع اول، معمولاً انتخاب نصاب‌های میلگرد مجرّب است.

 

انتخاب مکان بتن ریزی:

محل قرارگیری بتن را آماده کنید. پس از هرگونه عملیات زیرسازی و حفاری برای تجهیزات لوله‌کشی و تأسیسات برقی، زمین باید درجه‌بندی و متراکم شود. پس از درجه‌بندی و متراکم‌سازی و انجام آزمایش‌های مربوطه، محیط واقعی برای بتن‌ریزی را خط‌کشی کنید.

 

نحوه‌ و اولویت قرارگیری میلگرد و بتن:

نحوه‌ی قرارگیری آرماتور در سازه‌ی بتنی، نقش مهمی در رسیدن بتن به نقاط مختلف آن دارد. برای ستون‌های بزرگ که در آن‌ها از میلگردهای بزرگ استفاده می‌شود، فضای بیشتری در اختیار آرماتور و قالب آن قرار دهید و تلاش کنید که بتن، به تمام نقاط آرماتور برسد.

می‌توانید از میلگردهای کمکی برای ایجاد فضایی در اطراف قالب، استفاده کنید. برای فونداسیون و سایر قسمت‌های زیرین آرماتوربندی نیز می‌توانید از لایه‌های عایق استفاده کنید و از این طریق، از رسیدن رطوبت و خراب‌شدن سازه به‌مرور زمان جلوگیری کنید.

 

چک کردن و جدا کردن میلگرد ها:

این مرحله، شامل جداکردن میله‌ها، خاموت‌ها و میلگردهای انتظار از بسته‌‌های مربوطه، با توجه به نقشه‌ی محل قرارگیری آن‌ها است. اندازه‌ی میلگردهای مورد نیاز در هر جهت را تعیین کنید؛ دو یا سه میلگرد را با اندازه‌های مناسب طرح، در هر جهت علامت‌گذاری کنید و علامت‌ها را بشمارید تا تعداد میلگرد مورد نیاز در هر جهت را پیدا کنید.

اغلب نقشه‌ها اطلاعات مورد نیاز را به شما می‌دهند، برای مثال: «18 عدد میلگرد( شماره‌ی 5)، با طول 11 فوت و 6 اینچ (15.2سانتی متر) از هر طرف یک و نیم».

اگر در نقشه‌ای این اطلاعات را دیدید، یعنی شما به 18 عدد میلگرد با اندازه‌ی 5 (با قطر 5.8 اینچ) و 9 میله در هر جهت نیاز دارید؛ به طوری که ردیف‌های بالایی بر ردیف‌های پایینی عمود باشند.

 

اتصال میلگرد ها:

برای رسیدن به مقاومت مطلوب در سازه‌ی بتنی، بستن میلگردها به گونه‌ای که در موقعیت مناسب خود باقی بمانند، بسیار مهم است

میلگردهایی را که باید علامت‌گذاری شوند، می‌توان با یک ماژیک سنگ صابون، قلم رنگ یا اسپری رنگ، علامت‌گذاری کرد.

پس از آماده‌سازی آرماتورها، آرماتورهای طولی به صورت افقی در دو ردیف تحتانی و فوقانی فونداسیون مورد استفاده قرار می‌گیرند و آرماتورهای عرضی یا خاموت‌ها جهت افزایش مقاومت در برابر برش و پیچش به صورت عرضی آن‌ها را احاطه می‌کنند.

به عبارت دیگر، آرماتورهای در راستای طول عضو، آرماتور طولی و آرماتورهای در راستای عرض، آرماتورهای عرضی هستند.

ابتدا شبکه تحتانی میلگردها اجرا می‌شود. در این مرحله برای ایجاد فاصله و پوشش کامل میلگرد توسط بتن، زیر میلگرد تحتانی اسپیسر قرار می‌دهند.

استفاده از خرک به عنوان نگه دارنده و پایه جهت اجرای شبکه فوقانی فونداسیون

شبکه فوقانی توسط خرک‌ها که آرماتورهای پایه‌دار هستند، قرار داده می‌شوند. آرماتورهای طولی با سیم به خرک‌ها متصل می‌شوند تا در حین بتن‌ریزی خم نشده یا سبب تغییر در میزان پوشش بتن (کاور بتن) نشود.

 

در حین اجرای آرماتور بندی فونداسیون آرماتورهای انتظار ستون‌ها و دیوارهای برشی در اسکلت‌های بتنی و صفحه ستون‌ها در اسکلت‌های فلزی اجرا می‌شوند.

تعیین محل دقیق آرماتورهای انتظار در سازه بتنی و یا آکس صفحه ستون‌ها در سازه فلزی از مهم‌ترین مراحل اجرای فونداسیون است.

هر گونه بی‌دقتی در این عملیات موجب بروز مشکلات اجرایی جدی مانند هم‌تراز نشدن ستون‌ها، ناترازی پله‌‌ها و اتصالات و نیز کوتاهی و بلندی طول آن‌ها خواهد بود.

بنابراین با بستن ریسمان‌های طولی و عرضی یا استفاده از دوربین نقشه برداری، آکس بیس‌ پلیت‌ها یا آرماتورهای انتظار ستون‌ها و دیوارهای برشی مشخص می‌شود.

نکات مهم در استفاده و اجرای آن‌ها وزن‌، تعداد، خم آرماتورها، فواصل آن‌ها و همچنین فواصل آن‌ها با بخش‌های پیرامونی (تامین کاور بتن) جهت جلوگیری از خوردگی و فرسایش است.

 

از آرماتورهای تقویتی در موارد زیر استفاده می‌کنیم:

در زیر ستون‌ها و شبکه تحتانی فونداسیون یا شالوده

آرماتورهای تقویتی به منظور صرفه‌جویی در مصرف آرماتورها استفاده می‌شوند. می‌دانیم میزان آرماتور لازم در همه جای المان بتنی یکسان نیست لذا در برخی موارد از آرماتور با شماره کمتر استفاده کرده و صرفا در محل‌هایی که نیاز به تقویت داشته باشد از  آرماتور تقویتی استفاده می‌کنیم.

اطراف بازشوها مثل چاله آسانسور و چاه‌های فاضلاب

 

میلگرد انتظار فونداسیون :

طبق مبحث نهم ویرایش ۹۲، خم میلگرد انتظار در فونداسیون باید به سمت بیرون باشد تا بتن روی خم مقاومت خمشی را افزایش دهد.

 

انتخاب گره مناسب اتصال میلگرد ها:

میلگرد های فولادی باید قبل از بتن‌ریزی، بر اساس طرح و محاسبه به یکدیگر بسته و یکپارچه شوند تا از جابه‌جاشدن آن‌ها طی عملیات بتن‌ریزی و خودگیری بتن، جلوگیری شود.

بستن میلگردها به یکدیگر از نظر زمان و مکان، بستگی به وضعیت کارگاه و نوع قطعه دارد که تصمیم‌گیری در مورد چگونگی آن، وظیفه‌ی تکنیسین ساختمان است تا حد اکثر کارایی، حاصل شود.

گاهی تمام یا قسمتی از میلگرد‌ها را خارج از قالب می‌بندند و یک شبکه را تشکیل می‌دهند و سپس آن را د‌ر قالب قرار می‌دهند.

(شبکه‌ی کف فونداسیون منفرد) گاهی نیز میلگرد‌ها را روی قالب به یکد‌یگر می‌بندند. (مانند میلگردهای سقف بتنی) برای بستن دو میلگرد به یکدیگر، بیشتر از مفتول فلزی نرم با قطر 1.5 تا 2 میلی‌متر استفاده می‌کنند که به این عمل، اصطلاحاً «گره زدن» می‌گویند.

همچنین، می‌توان با استفاده از دستگاه گره‌زن اتوماتیک، میلگردها را به یکدیگر متصل کرد.

انواع گره‌های متداول برای بستن دو میلگرد به یکدیگر

گره‌ ساده (لغزان):

گره‌ی ساده، متداول‌ترین گره برای اتصال میلگردهای اصلی و فرعی در شبکه‌های افقی، مانند سقف و فونداسیون با امکان اجرای سریع می‌باشد.

گره صلیبی:

مواقعی که به علت استفاده از میلگرد‌های قطور، تعداد نقاط اتصال کم باشد، برای استحکام بیشتر اتصال میلگرد‌ها به یکدیگر، از گر‌ه‌ی صلیبی استفاده می‌شود.

گره‌ پشت گردنی: 

برای اتصال میلگرد به خاموت در گوشه‌ها، ستون‌ها و تیرها، اغلب از گره‌ی پشت گردنی استفاده می‌شود.

گره اصطکاکی:

برای جلوگیری از لغزش میلگردهای افقی در اتصال میلگردها، شبکه‌ها و صفحات قائم (محل اتصال میلگردهای افقی به میلگردهای قائم) از گره‌ی اصطکاکی استفاده می‌شود. همانند گره‌ی میلگردهای میانی در دیوار بُرشی.

 

محکم کرد میلگرد ها در مکان صحیح خود:

هنگامی که میلگرد ها مونتاژ شد، باید آن را در موقعیت خود ثابت کنید تا بتن، روی آن را کامل بپوشاند. برای این منظور از آجرهای بتنی یا صندلی‌های میلگردی استفاده می‌شود. باید آن‌ها در فاصله‌ای قرار بگیرند که از خم‌شدن و انحراف میلگرد جلوگیری کنند.

چک کردن عدم بهم ریختگی پیکربندی میلگرد ها:

قبل از بتن ریزی حتما باید از نحوه اتصالات و جایگیری و پیکر بندی میلگرد ها مطمئن شوید و در صورت روئیت هر گونه از هم پاشیدگی یا بیرون زدگی باید آرماتور را به محل اصلی خود هدایت و پس از آن بتن ریزی را انجام دهید.