انواع وال پست و نحوه اجرای آن

مقدمه

وال پست یا نگه دارنده دیوار به صورت قطعات منقطع می باشد که بحثی اجباری در امر ساختمان سازی شده است .

در زلزله کرمانشاه شاهد خانه هایی بودیم که گرچه ستون های آنها کاملا سالم بودند اما دیوارها و تیغه های آنها فرو ریخته بود که صنعت ساختمان برای جلوگیری از این اتفاق اجرا وال پست را پیشنهاد کرده است .

نقش وال پست جلوگیری از ریزش دیوار های ساختمان در زلزله های کوچک است.

وال پست ها معمولا از نبشی ساخته میشوند و همانند پشتیبان افقی  یا عمودی در دیوار عمل می‌نماید. وظیفه اصلی وال پست تقسیم صحیح نیروهای وارد بر دیوار می‌باشد. نیروهایی مانند نیرو وزش باد و همچنین نیروی وارده بر دیوار بر اثر زلزله. وال پست تقسیم نیرو را به شکلی انجام می‌دهم که نیروها مستقیم بر ستون‌های اصلی ساختمان وارد گردد و دیوار در امان بماند. در واقع وال پست باعث می‌گردد دیوار ساختمان در مقابل نیروهای وارده به صورت یکپارچه عمل کند.

گاهی اوقات قدرت زلزله به قدری نیست که باعث فروریختن ستون های ساختمان شود اما کمترین لرزش به دلیل جدا نبودن دیوار های ساختمان از ستونها میتواند باعث فروریختن دیوار های ساختمان شود.

اجرا وال پست طبق قوانین یکی از مراحل ضروری در ساختمان های جدید است .

طبق قانون ششم آیین نامه 2800 اجرا وال پست باید با فاصله اندک از ستون های اصلی ساختمان نصب شده و آن فاصله با پشم سنگ و یا آکاسیو پر وعایق شود به صورتی که در هنگام وقوع زلزله دیوار های جدا کننده و اصلی ساختمان ایستادگی خود را حفظ کنند و نیروی انتقال داده شده از لرزش را با حرکت رفت و برگشتی در وال پست خنثی کنند.

وال پست ها به سه نوع قائم (موازی با ستون) و افقی (عمود بر ستون) و وال پست ترکیبی (مجموعه وال پست قائم و وال پست افقی ) تقسیم می‌شود.

وال پست قائم :

وادار عمودی یا وال پست قائم، پروفیلی است که موازی با ستون یا عضوهای قائم دیگر در میان دیوار اجرا می‌شود. این پروفیل معمولا به شکل H است که ساخت آن با استفاده از دو ناودانی یا چهار نبشی صورت می‌گیرد. که دو نوع را به خود اختصاص میدهند :

• وال پست میانی یا وادار میانی: واداری که در میانه طول دیوار اجرا می‌شود.
• وال پست کناری یا وادار کناری : واداری که اجرای آن در نزدیکی عضوهای قائم و با یک فاصله مشخص (حداقل یک متر) صورت می‌گیرد.

وال پست افقی :

تیرک یا وال پست افقی، یک عضو افقی با مقطع فولادی یا بتنی است که ارتفاع آزاد دیوارهای بلند (بیشتر از ۳.۵ متر) را کاهش می‌دهد. تیرک معمولا به همراه وال پست انتهایی اجرا می‌شود. وال پست، علاوه بر بهبود جداسازی دیوار از قاب، نقش نگهدارنده تیرک را نیز بر عهده دارد. تصویر زیر، پیکربندی وادار قائم (کناری) و افقی (تیرک) را نمایش می‌دهد.

وال پست ترکیبی :

در مواردی که چندین وال پست در کنار هم طراحی گردد، قرار گرفتن وال پست افقی و وال پست قائم در دیوار امری اجتناب ناپذیر به نظر می‌رسد. ساختمان‌های بسیار بلند و همچنین ساختمان‌هایی که در مناطق زلزله خیز و مناطقی با وزش بادهای زیاد، بیش از هر چیز با استفاده از وال پست‌هایی که هم به صورت قائم و هم به صورت افقی نصب شده اند ایمن می‌گردند..

نصب وال پست:

نصب وال پست باید به گونه ای باشد که از پایین بر روی پلیت نشسته که پایداری دیوار را حفظ کند و به صورت مفصلی باشد و بالای آن در جهت عمود بر دیوار مهار شود.

اما در جهت خود دیوار باید آزاد باشد به دلیل اینکه دیوار بتواند در زمان زلزله در جهت خودش حرکت کند به صورت خلاصه میتوان گفت وال پست از یک طرف ( کف وال پست ) به سازه متصل و از سه طرف دیگر ( دیوار های طرفین و سقف ) از ساختمان و ستون ها جدا هستند و وظیفه اصلی آن جدا کردن دیوار از سازه است که هیچ اندر کنشی دیوار با سازه نداشته باشد و تاثیر متقابلی از هم نگیرند .

پس میتواند به دو نقش مهم وال پست در ساختمان اشاره کرد .

• نگه داشتن و محافظت از المان میان قاب ( محافظت از خود دیوار )
• جدا نگه داشتن دیوار از سازه اصلی ، که سختی دیوار با سازه یکی نشود .

 

بر خلاف باور عموم مردم که اگر دیوار ها به ستون ها و اصل سازه بچسبد باعث استحکام بیشتر ساختمان و دیوار ها میشود باید گفت نه تنها اینگونه نیست بلکه سازه آسیب پذیرتر نیز میشود ، دلیل این امر هم این است که ذاتا این فلسفه زلزله است که هرچیزی که در ساختمان سختی آن زیاد شود احتمال آسیب دیدن آن بیشتر است (البته این مورد قابل ذکر است که سختی ساختمان و اجزا سازنده آن فقط در ساختمان های کوتاه است که موثر است )

نکته قابل توجه این است که در هنگام زلزله هرچه سختی سازه زیاد باشد تناوب زلزله کم شده و نیرو و قدرت تخریب زلزله زیاد میشود .

اجزا وال پست :

ناودانی ( ورق سرد نورد شده ) – فوم – رول بلت – میلگرد – مفتول – پشم سنگ – نبشی – بلوک – وادارمیانی( تیغه عمودی که وسط وال پست قرار گرفته میشود و معمولا برای دیوار های بالای 6 متر طول استفاده میکنند)

نحوه اجرا وال پست :

در اسکلت فلزی برای اینکه این ابزار مقاوم کننده ساختمان روی اسکلت فلزی به کار برده شود، نیاز به جوشکاری برای نصب تیرچه‌های افقی و ستون‌های عمودی خواهد بود. در این نوع اجرای ساده‌ای وجود دارد که بعد از آن اعمال سایر مصالح ساختمانی انجام می‌شود.

اما در اسکلت بتنی دیوارهای جدا کننده ، دیوار های نما و یا تیغه های داخلی را در پایین دیوار به سقف طبقه پایین متصل کرده و سه طرف باقیمانده دیوار را توسط ورق سرد نورد شده به ستون ها متصل کرده که تقریبا این ورق یا ناودانی ها به ضخامت 2 میلی متر و ارتفاع 40 تا 50 سانتی متر که باید هر یک متر یک عدد اتصال بخورد که به عنوان قطعات نگه دارنده شناخته میشود و نکته مهم آن اتصال درست به ستون ها می باشد.

به صورتی که در گذشته اتصالات وال پست به ستون با تفنگی انجام میشد ولی بر اساس قوانین جدید به دلیل عدم ضربه و یا ایجاد ترک در ستون های اصلی ساختمان باید با دریل و پیچ و مهره اتصالات نصب شود.

همچنین قابل ذکر است که  طول دیواری که بین دو تیغه نگه دارنده وال پست یا قاب وال پست  قرار میگیرد نباید بیشتر از 4 متر باشد.

در اجرا و ساخت وال پست از سه روش میتوان استفاده کرد.

روش اول :

توسط سه عدد قوطی شکلی به صورت H درست کنیم که دیوار یا بلوکه های دیوار داخل آنها قرار بگیرند ماننده تصویر زیر :

روش دوم :

توسط دو عدد ناودانی که از پشت به یکدیگر جوش یا اتصال خورده اند H  شکلی به وجود بیاوریم که دیوار ها یا بلوکه ها در داخل آنها قرار بگیرند مانند تصویر زیر :

 

نکته قابل توجه برای این روش این است که زمانی که شما دو عدد ناودانی را به یکدیگر متصل میکنید در اصل شما اتصالی را ساخته اید که دارای دو جان میباشد و در اصل شما در جایی از قطعه دارای دوجان استفاده میکنید که اصلا نیازی به آن نیست و اتلاف سرمایه و مصالح در این روش بسیار بالا است.

 

روش سوم :

توسط چهار عدد نبشی که با میلگرد یا تسمه پشت به پشت یکدیگر جوش خورده اند  و حالت  H شکل را تشکیل داده و بلوک یا دیوار داخل آنها قرار بگیرند مانند تصویر زیر :

نکته مهم در استفاده از وال پست ها زمانی که در یک طرف وال پست دیواری وجود ندارد و در طرف دیگر وال پست ستون قرار دارد این است که باید از اتصال تلسکوپی استفاده کرد به صورتی که در یک صفحه ستون دو طرف ستون اصلی همیشه دو عدد نبشی جوش میخورد و یک سمت دیگر دیوار است و در سمت دیگرکه دیواری و جود ندارد باید در انتها صفحه نبشی دیگری جوش داد که جلو کنش و واکنش دیوار در هنگام زلزله را بگیرد و نگذارد دیوار حرکتی بیش از حرکت پیش بینی شده داشته باشد مانند شکل زیر :

 

قابل ذکر است که در دیوار های ساختمان همه دیوار های خارجی باید دارای وال پست باشند و این قانون در مورد دیوار های داخلی هم صدق میکند که بنا به نحوه کار سازنده های مختلف روش های ساخت نیز متفاوت بوده و در بعضی از ساختمان ها وال پست برای سرویس دستشویی و حمام و دیوار های جدا کننده استفاده نمیشود .

 

در صنعت ساختمان چهار نوع دیوار مورد استفاده سازنده ها قراردارد که به ترتیب استفاده شامل : دیوارهای ملات و بلوک – دیوار های کناف – دیوار های 3D پنل – دیوار های ساندویچ پنل

که در ساختمان های مسکونی ملات و بلوک و دیوار های کناف بیشتر مورد استفاده قرار میگیرد و دونوع دیوار دیگر بیشتر در ساخت سوله ها و ساختمان های صنعتی استفاده میشود ،  در ساندویچ پنل ها و دیوار های کناف پیش بینی حرکت رفت و برگشتی دیوار توسط اتصالات خود پنل شده است و نیازی به استفاده از وال پست نیست.

اما دیوار های 3D پنل سختی بسیار بالایی دارد بر خلاف تفکرعموم که به دلیل اینکه فوم داخل آن به کار رفته و سازه سختی نیست حتما باید این دیوار ها نیز داخل قاب های ناودانی یا همان وال پست قرار بگیرند

الزامات اجرا وال پست :

به منظور اجرای صحیح وال پست در ساختمان‌ها، الزاماتی وجود دارند که باید توسط سازندگان و مهندسان ناظر مورد توجه قرار گیرند. برخی از این الزامات عبارت هستند از:

• در دیوارهای پانلی، مهار خارج صفحه توسط نبشی یا المان‌های مشابه صورت می‌گیرد و نیازی به اجرای وادار نیست. البته در صورت زیاد بودن ارتفاع دیوار و عدم توانایی آن در تحمل بارهای خمشی، باید از تیرک در تراز میانی و وادار انتهایی استفاده کرد.
• در دیوارهای بلوکی، به منظور مهار خارج از صفحه می‌توان از نبشی یا بست U شکل متصل به ستون در دو انتهای دیوار و وادارهای میانی استفاده کرد. در صورت کم بودن ارتفاع این دیوارها (کمتر از ۳.۵ متر)، الزامی برای اجرای وادار انتهایی وجود ندارد.
• در تیغه‌های پنلی نیازی به اجرای وادار انتهایی یا میانی نیست. البته در صورت زیاد بودن ارتفاع، باید از ترکیب تیرک میانی و وادار انتهایی استفاده کرد.
• استفاده از وادار در تیغه‌های بلوکی مانند دیوارهای بلوکی است.
• در ترکیب تیرک و وادار، اتصال بین تیرک باید به وادار متصل شده و از اتصال آن به ستون خودداری شود.
• به منظور جلوگیری از آسیب به سازه در حین اجرای اتصالات مهار دیوارها، استفاده از میخ‌های کاشت به صورت ضربه‌ای ممنوع است و باید از روش کاشت چرخشی (پیچ با نمره ۸ یا ۱۰) استفاده کرد.
• حداکثر فاصله قطعات مسلح کننده (میلگرد بستر) در ارتفاع دیوار یک متر است که باید قطعه بر اساس آن طراحی شود.
• محل نصب اتصالات در فاصله بین سقف تا دیوار، باید از لبه ستون به اندازه دو برابر ارتفاع تیر (حدود یک متر) فاصله داشته باشد. اتصالات در عرض دیوار نیز باید در فواصل یک متری نصب شوند.

 

ضوابط اجرای وال پست با توجه به بند 7-5-3 ‌آیین‌نامه 2800 تعیین می‌شود.

 

• اگر طول دیوار بیشتر از 4متر باشد نیاز به وال پست قائم خواهد داشت.
• اگر طول یک دیوار بیشتر از 40برابر ضخامت دیوار باشد نیاز به وال پست قائم خواهیم داشت.
• اگر ارتفاع یک دیوار از 5متر بیشتر باشد نیاز است وال پست افقی اجرا شود.

استاندارد ۲۸۰۰ ایران:  ویرایش چهارم، بند 7-5-3 (دیوار غیر سازه ای)

پیوست ششم استاندارد 2800 ایران:  ویرایش چهارم، بند پ6-1-4-2-1 (وادارها)

مبحث چهارم مقررات ملی ساختمان : ویرایش 1396، بند 4-9-1 (دیوارها)

مبحث ششم مقررات ملی ساختمان:  ویرایش 1398، بند 6-5-2-2 (ضوابط مربوط به جداکننده‌ها)

مبحث هشتم مقررات ملی ساختمان:  ویرایش 1392، بند 8-5-5-7، بخش پ (دیوارهای جداگر)

 

در تصاویر زیر نحوه اتصالات و مصالح و تجهیزات مورد نیاز که در آئین نامه طراحی ساختمان نظام مهندسی چاپ شده است را مشاهده میفرمایید.

در این مقاله سعی کردیم کلیات جامعی درباره وال پست و نحوه اجرا و قوانین آن در اختیار شما عزیزان و فعالان صنعت ساختمان قرار دهیم تا در هنگام اجرا ، اطلاعات کاملی درباره محصول مورد نظر داشته باشید. شما می توانید جهت اطلاع ازبه روز ترین قیمت ملزومات اجرا وال پست به سایت تیک آهن مراجعه یا با کارشناسان فروش تماس حاصل نمایید.

شماره تماس:

۰۹۱۵۵۶۷۶۱۰۸

۰۵۱۳۶۹۱۶۴۲۵-۷