انواع سقف
انواع سقف در سازه های ساختمانی:
سازه های ساختمانی در انواع مختلفی ساخته میشوند و به نسبت نوع سازه و مهندس ناظر و پیمانکار میتوان از سقف های مختلفی نیز در ساخت ساختمان استفاده کرد حتی در گاهی اوغات میتوان از ترکیب دو یا چند نوع سقف در داخل یا خارج ساختمان استفاده کرد .
در این مقاله قصد داریم تا انواع سقف ها را نام برده و در مورد هر کدام از آنها توضیحات مختصریارائه داده و هر کدام از آنها را از نظر مصالح به کار رفته برای ساخت و کاربرد و مزایا و معایب و نحوه اجرا بررسی نماییم .
به طور کلی سقف ها در انواع مختلفی ساخته میشوند که هر کدام برای منطقه و شرایط و بودجه های مختلفی قابل استفاده میباشند ، سقف ساختمان ها با نام های مختلف و به شرح زیر میباشند:
سقف دال بتنی
سقف تیرچه بلوک
سقف عرشه فولادی
سقف تیرچه کرومیت
سقف وافل
سقف یوبوت
سقف متحرک
سقف کاذب
سقف کامپوزیت
سقف تیر دال
سقف کوبیاکس
سقف پیش تنیده
سقف طاق ضربی
سقف روفیکس
سقف سیاک
سقف دال بتنی چیست ؟
سقف دال بتنی به سقفی که به صورت یک دست از بتن و فولاد (میلگرد) جهت مسلح کردن بتن ساخته شده است گویند که معمولا بین 10 تا 60 سانتی متر ضخامت دارد، دال بتنی امروزه به عنوان یکی از عناصر مهم در صنعت ساختمان به شمار میرود که در ساخت سد ، پل سازی ، تونل ها ، سنگ فرش پیاده رو ، فنداسیون ساختمان ها ، سقف و … استفاده میشود .
ساخت دال بتنی به روش پیش ساخته و روش برجا صورت میگیرد، منظور از روش برجا یعنی تمام فرآیندهای ساخت مانند قالب بندی و..در محل نصب انجام میشود و در روش پیش ساخته بیشتر فرآیند تولید نظیر ساخت دال، پیشتنیدگی و غیره در کارخانه تکمیل میشود.
هر کدام از روشهای نام برده مزایای خاص خود را دارد به عنوان مثال سرعت اجرای بالا، افزایش مقاومت از مزایای سقف دال بتن پیش ساخته است اما سقف دال بتنی برجا نیز دارای مزایایی مانند به صرفه بودن اقتصادی برای پروژههای کوچک است.
نحوه اجرا سقف دال بتنی
به طور کلی، ساخت و اجرای دالهای بتنی به دو روش برجا یا پیش ساخته صورت میگیرد. در روش برجا، تمام فعالیتها از قبیل قالببندی، آرماتوربندی، اعمال پیش یا پس تنیدگی و بتنریزی در محل پروژه اجرا میشوند. در روش پیش ساخته، ساخت دال یا قطعات آن و پیش تنیدگی در کارخانه صورت میگیرد و فرآیندهای نهاییسازی نظیر جانمایی، نصب اتصالات و یا پس تنیدگی در محل پروژه انجام میشوند.
ویژگیهای دال بتنی پیش ساخته
سرعت اجرا بالا
مقاومت بیشتر
عدم تاثیر شرایط آب و هوا در مراحل ساخت
اقتصادی بودن در پروژه های عظیم
عدم نیاز به نیرو کار متخصص
عدم نیاز به آزمایش های برجا
ویژگیهای دال بتنی برجا
اقتصادی بودن برای پروژههای کوچک
هزینه پایین تجهیزات قالببندی
عدم نیاز به جرثقیل یا دستگاههای سنگین برای جابجایی و انتقال قطعات
امکان اجرای دال با شکلهای متنوع
هزینه تعمیر و نگهداری پایینتر
مقاومت بیشتر در برابر بارهای دینامیک
عدم نیاز به دقت بسیار بالا در نصب اتصالات
معایب سقف دال بتنی
استفاده از آن در ساختمان های اسکلت فولادی توصیه نمی شود.
وزن این سقف نسبت به سایر سقف ها بالاتر است.
مقاومت کششی دال بتنی پایین می باشد.
انواع دال بتنی
دال تخت
دال تخت نوعی از دالهای بتن آرمه است که به طور مستقیم بر روی ستونهای بتنی یا کلاهکهای آنها قرار میگیرد. به عبارت دیگر، این دالها توسط ستون نگهداری میشوند. ستون در این حالت، وظیفه انتقال بارهای اعمال شده بر روی دال را بر عهده دارد. دالهای تخت معمولا با حداقل ضخامت 20 سانتیمتر ساخته میشوند
دال معمولی
دال معمولی دالی است که بر روی ستون و تیر قرار میگیرد. ضخامت دال معمولی از دال تخت کمتر است؛ چراکه در این حالت، بارهای اعمال شده ابتدا توسط تیر و سپس توسط ستون انتقال داده میشوند. علاوه بر این، قالببندی مورد نیاز برای اجرای دال معمولی نسبت به دال تخت بیشتر است. در این دالها، نیازی به استفاده از سرستون نیست.
دای یکطرفه
دال بتنی یک طرفه، نوعی از دالهای معمولی است که از دو سمت توسط تیرها نگهداری میشود. نسبت دهانه بزرگتر به دهانه کوچکتر در این نوع دال، بزرگتر یا برابر ۲ است. دال بتنی یک طرفه معمولا در ساخت ایوان مورد استفاده قرار میگیرد. دالهای یک طرفه، بارهای اعمال شده را در یک جهت تحمل میکنند. به عبارت دیگر، خمش این دالها در یک جهت رخ میدهد. البته، به منظور توزیع یکنواخت بار و افزایش مقاومت دال در برابر تنشهای ناشی از تغییرات دمایی و جمعشدگی، میلگردهای طولی درون دال یک طرفه مورد استفاده قرار میگیرند.
دال دو طرفه
دال بتنی دو طرفه، نوعی از دالهای معمولی است که از چهار طرف توسط تیر و ستون نگهداری میشود. نسبت دهانه بزرگتر به دهانه کوچکتر در این نوع دال، کوچکتر از ۲ است. دالهای دو طرفه، بارهای اعمال شده را در هر دو جهت تحمل میکند. این نوع دال، معمولا در اجرای سقف و کف ساختمانهای چندطبقه مورد استفاده قرار میگیرد.
دال وافل یا مشبک
دال وافل یا دال مشبک نوعی دال بتنی است که بخش بالایی آن از یک سطح صاف (دال تخت) و بخش پایینی آن از یک شبکه توخالی تشکیل میشود. این شبکه توخالی، وزن کلی دال را کاهش میدهد؛ بدون اینکه تاثیر منفی بر روی پایداری سازه داشته باشد. دال بتنی وافل، معمولا در ساختمانهای عمومی نظیر فرودگاه، ایستگاه راهآهن، بیمارستان، مجتمعهای تجاری و غیره مورد استفاده قرار میگیرد. در واقع، کاربرد اصلی این دال برای سازههایی با احتمال لرزش بالا و دهانههای بلند با مقاومت بیشتر است.
دال تیرچه ای
دال تیرچه ای به نوعی دال بتنی بسیار مشابه با دال وافل است. با این تفاوت که شبکه پایینی این نوع دال، از تیرچههای یک طرفه موازی با طول بلند ساخته میشود. در این نوع دال، تیرچهها بر روی تیرهای اصلی (بین دو ستون) و در جهت عمود بر آنها قرار میگیرند. سپس، با ساخت یک دال تخت بر روی تیرچهها، دال تیرچهای به وجود میآید. کاربرد اصلی دال بتنی تیرچهای نیز مانند دال وافل در ساختمانهای عمومی است. این دو دال بتنی، مزایای و معایب مشترکی دارند.
دال بتنی قارچی یا کتیبه ای
گاهی اوقات ضخامت دال تخت را در اطراف ستون ها به شکل پله ای افزایش می دهند که به آن کتیبه می گویند. زیر این کتیبه را نیز به صورت مخروطی تا ستون ادامه می دهند که به آن سرستون می گویند. این نوع سیستم سقفی به دال قارچی یا کتیبه ای معروف می باشد.
از دال کتیبه ای معمولا برای کف هایی با بارهای سنگین مانند انبارها، ساختمان های صنعتی، پارکینگ های طبقاتی و سایر دهانه های بزرگ استفاده می شود.
دال بتنی مجوف یوبوت
دال های بتنی مجوف از دو لایه بتن مسلح با میلگرد ساده یا میلگرد آجدار در بالا و پایین دال تشکیل می شود. فاصله بین این دو لایه با بلوک توخالی یوبوت از جنس پلی پروپیلن پر می شود. این بلوک های توخالی در واقع جایگزین بتن غیرسازه ای در وسط سقف می شوند.
دال بتنی کوبیاکس
در این دال بتنی که با نام تخت کوبیاکس شناخته میشود از دو لایه بتن مسلح شده با میلگرد در قسمت پایین و بالایی استفاده میشود.
و تفاوت آن با دال مجوف در این است که به جای استفاده از هسته بتن مرکزی، در این سازه از گوی توخالی استفاده می شود. جنس این گوی ها از پلی اتیلن یا پلی پروپلین می باشد. این نوع دال در دسته دال های بتنی دوطرفه قرار دارد.
سقف تیرچه بلوک چیست ؟
سقف تیرچه بلوک یکی از انواع بسیار رایج سقف در ایران می باشد که امروزه در بسیاری از پروژه های ساختمانی کوچک و متوسط مورد استفاده قرار می گیرد.
سقف طاق ضربی در ایران بسیار رایج بوده است و ساختمان های قدیمی بیشتر با این نوع سقف ساخته می شده اند ، امّا پس از بررسی کارشناسان از زلزله های مخرب به این نتیجه رسیداند که سقف طاق ضربی در هنگام زلزله فاقد عملکرد مناسب می باشد ، به همین علّت به مرور زمان استفاده از این نوع سقف منسوخ گردید و این نوع سقف جای خود را به سقف تیرچه بلوک داد.
در ابتدا یکی از ایرادات سقف تیرچه بلوک آن بود که به علت استفاده از بلوک سیمانی وزن آن بسیار سنگین بود استفاده از بلوک سفالی نیز معمولاً هزینه بر بود پس از استفاده از یونولیت به جای بلوک های سیمانی و سفالی ایرادات ذکر شده رفع گردید امّا ایراد اصلی یونولیت ایجاد دود بسیار غلیط در هنگام آتش سوزی بود با ورود فوم های نسوز این ایراد هم رفع گردید و استفاده از این نوع سقف را برای بسیاری از پروژه ها مقرون به صرفه نمود.
نام دیگر سقف تیرچه بلوک سقف تیرچه دال می باشد و سقف تیرچه بلوک جزء دال های یک طرفه به حساب می آید.
اجزای تشکیل دهنده سقف تیرچه بلوک عبارت اند از:
بلوک
بتن بالا یا درجا که در بالای سقف قرار میگیرد
بتن فوق الذکر در بالای سقف قرار میگیرد و باعث اتصال تیرچهها میشود که این امر باعث یکپارچه کار کردن اجزا میشود.
همچنین بتن به کار رفته در قسمت فشاری سقف قرار میگیرد.
جنس بلوک مورد استفاده در سقف تیرچه دال می تواند یکی از موارد ذیل باشد:
بلوک سیمانی
بلوک سفالی
همان طور که در تاریخچه این سقف آوردیم امروزه بیشتر از یونولیت در این نوع سقف استفاده می شود.
همچنین از این نوع سقف در ساخت ساختمان های اسکلت فلزی ، اسکلت بتنی و ساختمان های بنایی می توان استفاده نمود.
نحوه اجرا سقف تیرچه بلوک
در ابتدا باید تیرچه ها را بر روی پل های اصلی یا همان تیرهای فلزی کار بگذارید. فاصله بین تیرچه ها را با بلوک های توخالی پر کنید و پس از اینکه میلگردهای حرارتی و میلگردهای تکمیلی را نصب کردید، بتن دال سقف را بریزید.
به محض این که تیرچه ها و بلوک های انتهایی بین دو تکیه گاه اصلی قرار گرفتند، شمع بندی و قالب بندی به وسیله چهار تراش عمود بر تیرچه که در مورد تیرچه ها پیش ساخته خرپایی، فاصله آن ها از همدیگر ۱ تا ۱.۲ متر است، انجام می شود.
همچنین آرماتورهای اصلی تیرچه باید به طول 15 تا 10 سانتی متر با تیرهای اصلی درگیر شوند و به هیچ وجه نباید این آرماتورها را به تیرهای فلزی جوش داد.
تیرچه ها به استثنا تیرچه ها با جان باز، قبل از یکپارچه شدن سقف، توانایی تحمل بار را ندارند و باید توسط تعدادی چهارتراش و پایه به طور مناسبی نگهداری شوند.
در زمان اجرا باید خیز مناسبی به تیرچه ها به سمت بالا داد تا بعد از اجرا و یکدست شدن سقف، این خیزها برداشته و حذف شوند. مقدار استفاده از خیز در کارگاه ها با تجربه بدست می آید اما معمولا برای هر متر طول دهانه، 2 میلی متر خیز را در نظر می گیرند.
در واقع چار تراش و شمع باید به گونه ای نصب شوند که بتوانند در برابر نیروهای وارده مقاومت کنند. این تراش ها و شمع ها را باید طبق اصول و قواعد مربوط به آن ها، به یکدیگر متصل کنید. دقت کنید که زمان برداشتن پایه ها باید طبق مندرجات آیین نامه بتن ایران انجام گردد.
مزایا سقف تیرچه بلوک
مقاوم بودن در برابر نیروی جانبی
توزیع بهتر بار و جلوگیری از لرزش
عایق بودن حرارتی و صوتی سقف
مصرف نسبتاً کم فولاد یا آرماتور در مقایسه با میزان باربری
صرفه جویی در مصرف بتن
صرفه جویی در قالب زیر سقف
کاهش نیروی انسانی لازم
نصب آسان بدون نیاز به جرثقیل
سهولت و سرعت در اجرای سقف
قالببندی در این نوع سقفها برای ایجاد تکیهگاه موقت، محدود به شمعبندی و نصب چهارتراش در فواصل مشخص در زیر سقف میشود.
سطح صاف و یکنواخت موجود در زیر سقف باعث کاهش ضخامت نازک کاری میشود که در نتیجه باعث کاهش بار مرده سقف میشود.
بهدلیل مصرف کم فولاد بسیار مقرونبهصرفه است.
معایب سقف تیرچه بلوک
حداکثر دهانه ای که می توان با سقف تیرچه بلوک پوشش داد ۸ متر است.همچنین برای دهانه های ۷ الی ۸ متر تیرچه باید به صورت مضاعف یا تیرچه دوبل استفاده شود.
در مقایسه با سقف های دال بتنی و کامپوزیت صلبیت کافی نداشته.
در مکان هایی که سقف حالت مثلثی و قوسی هست اجرا ی این سقف با محدودیت همراه می باشد.
امکان شکستن پاشنه تیرچه تحت ضرباتی وجود دارد.
طولانی بودن زمان اجرا نسبت به سقفهای کامپوزیت و کرومیت
احتیاج به نیروی متخصص دارد
عدم کاربری در دهانههای بزرگ
انواع تیرچه بلوک
تیرچه بتنی
تیرچه بتنی، المانی از پیش ساخته شده است که از بتن و آرماتورهای فولادی تشکیل می شود. در ساختار آن ها بلوک ها در میان تیرچه ها قرارگرفته و با بتن پوشیده می شوند. بر اساس روش تولید، تیرچه های بتنی در دو دسته خرپایی و پیش تنیده قرار می گیرند.
قیمت تیرچه بتنی بر اساس طول و ارتفاع آن، متغیر می باشد. برای ساخت تیرچه بتنی، آرماتورهای اصلی مورد نیاز سقف باید به یک شبکه خرپایی با ایستایی کافی متصل شوند.
تیرچه پاشنه بتنی
به قسمت بتنی تیرچه خرپایی، پاشنه بتنی اطلاق می شود. این قسمت محل قرار گیری بتن بوده و به عنوان پوشش دهنده و مهار کننده میلگردهای زیرین خرپا عمل می کند.
تیرچه پاشنه بتنی در اجرا سقف از اهمیت زیادی برخوردار بوده و در صورتی که مشکلی در ساختار آن وجود داشته باشد، جایگذاری بلوک ها با سختی رو به رو می شود.
تیرچه کرومیت یا تیرچه فلزی
سقف کرومیت که تیرچه فلزی نیز نام دارد، از یک تسمه یا ورق و دو بال در قسمت فوقانی و تحتانی تشکیل می شود. از مزایای استفاده از تیرچه کرومیت، افزایش سرعت اجرا سقف می باشد.
عموما وزن این تیرچه ها با بارگذاری مسکونی و استفاده از تیرچه های 5 تا 6 متری نباید بیش از 10 کیلوگرم باشد. از عوامل تاثیرگذار بر قیمت تیرچه کرومیت، طول آن می باشد.
تیرچه صنعتی
تیرچه های صنعتی یا ماشینی متشکل از خرپایی فلری است که میلگردهای برشی آن با استفاده از نقطه جوش به آرماتورهای تحتانی و فوقانی متصل شده است. از عوامل موثر در قیمت تیرچه صنعتی، طول و ابعاد آن می باشد.
بلوک
در ساخت سقف تیرچه بلوک، این عنصر نقش پر کننده و در حکم قالب بتن می باشد.
سقف عرشه فولادی چیست ؟
سقف عرشه فولادی یکی از اقتصادیترین انتخابها در اجرای سقف سازهها با اسکلت فلزی و بتنی است. بلند مرتبه سازی به دلیل قیمت بالای زمین امری اجتنابناپذیر است و سازندگان باید برای جلوگیری از بالا رفتن بیرویه هزینهها، از تمام گزینههای روی میز بهره بگیرند. با اینکه قیمت عرشه فولادی مقرون بهصرفه و مناسب است، تنها مزیت آن نیست و ویژگیهای دیگری مانند وزن سبک و سرعت اجرای بالا نیز در ردیف مهمترین مزایای عرشه فولادی به شمار میروند .
عرشه فولادی سازهای متشکل از ورقهای فولادی موجدار است که به منظور ساخت سقف و کف ساختمان مورد استفاده قرار میگیرد. سقف عرشه فولادی، نوعی از سقفهای کامپوزیت است که با استفاده از ورقهای فولادی موجدار گالوانیزه و بتن مسلح ساخته میشود. به دلیل اجرای ساده، سرعت اجرای بالا، هزینه نسبتا پایین و ایمنی مناسب، این سقف کاربرد گستردهای در ساخت سازههای مختلف دارد.
نحوه اجرا سقف عرشه فولادی
ایجاد عرشه فولادی
در ابتدای کار باید ورق های گالوانیزه موج دار یا همان عرشه فولادی به صورت مرتب بین تیرآهن ها جایگذاری شوند. به این ترتیب که این ورق ها بر روی تیرهای افقی یا فرعی قرار داده می شوند. از ان جایی که این ورق ها دارای وزن سبکی هستند، جایگذاری آن ها توسط نیروی انسانی یا دستگاه های کوچک امکان پذیر است. انجام این مرحله هم با سرعت بالایی صورت می گیرد.
متصل کردن عرشه به تیرها
در ادامه باید این ورق های گالوانیزه قرار داده شده بر روی تیرها، محکم به آن ها متصل شوند. این کار با استفاده از گل میخ ها انجام می گیرد. به طور معمول ورق را سوراخ کرده و گل میخ را از آن عبور می دهند، سپس با استفاده از روش قوس الکتریکی آن ها را به تیرهای فرعی جوش می دهند.
آرماتوربندی
در مرحله سوم باید نسبت به ایجاد شبکه ای از آرماتورها اقدام نمود. این کار با جوش دادن یک سری آرماتور به گل میخ ها و در ادمه وصل کردن ما بقی به آن ها انجام می شود. در نهایت شبکه ای مناسب از آرماتورها ایجاد شده و با قرار گرفتن در بتن، باعث استحکام بالای سقف عرشه فولادی می شوند.
بتن ریزی
در مرحله آخر فرآیند بتن ریزی انجام می شود. ضخامت و وزن بتن با توجه به استانداردهای رعایت شده تعیین می گردد. بتن بر روی عرشه فولادی ریخته شده و شبکه آرماتوری را هم درون خود قرار می دهد. در نهایت فرایند نازک کاری بر روی سطح بیرونی بتن انجام شده و اجرای سقف عرشه فولادی پایان می یابد.
مزایا سقف عرشه فولادی
حذف مرحله قالببندی و شمعگذاری و افزایش سرعت اجرا
بهینهسازی عملکرد سقف در هنگام زلزله
کاهش خسارت جانبی و مالی در هنگام وقوع زلزله و آتشسوزی
ایجاد یک سکوی کار مطمئن در زمان اجرا
سرعت بالای کار در اجرای این سقف ها
وزن بسیار سبک تر این سقف ها نسبت به سقف های عادی
حمل و نقل و جایگذاری آسان مصالح مورد نیاز برای این سقف ها از جمله ورق های گالوانیزه
امکان اجرای چند سقف به صورت هم زمان
کاهش نیاز به نیروی انسانی
کاهش نیاز به دستگاه های سنگین
کاهش ضخامت سقف در پی کاهش ضخامت بتن مورد نیاز
ایجاد ایمنی بالا
عایق بودن صدا و حرارت
امکان اجرا در مناطق با شرایط آب و هوایی گوناگون
معایب سقف عرشه فولادی
استفاده این محصول در اسکلت های بتنی به نسبت سایر موارد سخت تر است و برای انجام آن باید تصمیمات خاصی را در نظر گرفت.
اگرچه که سرعت اجرای این سقف بالاست اما مشکل اساسی این محصول، اجرا کردن و اجرای تمهیدات لازم آن است. چرا که زدن این سقف، سخت است و باید شرایط بسیاری را سنجید و رعایت کرد.
اصولا این سقف از سایر موارد لرزش بیشتری دارد.
فواصل تیرریزی بین تیرهای فرعی و انتخاب نادرست در میزان ضخامت ورق فولادی و همچنین ارتفاع عرشه می توانند در لرزش سقف عرشه فولادی و سقف های مرکب عرشه فولادی تاثیر گذار باشند.
میزان خوردگی فلز در آن دیده می شود.
تمام جوش ها باید توسط ناظر کنترل شود.
انواع سقف عرشه فولادی
عرشه فولادی معمولی
برای ایجاد سقفهای صاف یا شیبدار با میزان شیب کم از عرشه فولادی معمولی استفاده میشود. عرشه فولادی معمولی به چند دسته مختلف تقسیم میشود که عبارتاند از:
عرشه فولادی ورقهای فلزی با دندانه باریک
عرشه فولادی ورقهای فلزی با دندانه پهن
عرشه فولادی ورقهای فلزی با دندانه معمولی
عرشه فولادی ورقهای فلزی با دندانه عمیق و پهن
عرشه فولادی کامپوزیت
در طراحی عرشه فولادی کامپوزیتی، برجستگیها و فرورفتگیهای بیشتری ایجاد میشود. این رویکرد باعث ایجاد ساختار یکپارچه در دال بتنی و عرشه فولادی میشود. عرشه فولادی کامپوزیت به دو دسته تقسیم میشود که عبارتاند از:
عرشه فولادی SB
عرشه فولادی SBR (طراحی دندانهها به صورت معکوس عرشه SB)
عرشه فولادی قالبی
اجرای عرشه فولادی قالبی به دلیل طراحی خاص، در مقایسه با دو دسته دیگر به مراتب آسانتر است. برای اجرای این نوع عرشه نیازی به استفاده از قالب چوبی نیست. انواع عرشه فولادی قالبی به سه دسته تقسیم میشوند که عبارتاند از:
عرشه فولادی S3
عرشه TF 75
عرشه فولادی TF 150
برای خواندن مطالب بیشتر در مورد انواع سقف مقاله دوم را از اینجا حتما مطالعه بفرمایید.
برای خواندن مطالب بیشتر در مورد انواع سقف مقاله سوم را از اینجا حتما مطالعه بفرمایید.
دیدگاهتان را بنویسید